Rouw, een pad ontstaat door er op te lopen

Zoveel soorten van verdriet, 
ik noem ze niet. 
Maar één, het afstand doen en scheiden. 
En niet het snijden doet zo'n pijn, 
maar het afgesneden zijn.

M. Vasalis

Op allerlei mogelijke manieren komen we in aanraking met wat niet meer is in ons leven. Ingrijpende verliezen tekenen ons bestaan. We rouwen als antwoord op verlies. Rouw uit zich in emoties, gedachten en lichamelijke gewaarwordingen. Er wordt enorm veel geschreven over rouw. In onze verstandelijke maatschappij willen we blijkbaar rouw definiëren. Soms lijkt het alsof we rouw willen beteugelen door het beschrijven van de fasen, het gedrag en de voortgang.

De mensen, die een dierbare verloren hebben, kunnen er niet zo veel mee. Zij zijn op een pad geslingerd - hardhandig - en moeten doorlopen. Er blijken duizenden paden te zijn, alle uniek.

Zijn grote liefde is op haar 51e verjaardag, na een kort ziekbed, overleden. Zij was altijd al eigenzinnig. Haar sterfdatum is daar een uiting van. Hij zorgt ervoor dat iedereen afscheid van haar kan nemen. Op haar sterf-jaardag zingt het koor, waar ze jaren lid van was, liederen rondom haar lichaam. Hij schrijft boven aan de rouwkaart dat hij haar als zijn kompas beschouwt. En zo gaat het.
Omdat ik bevriend ben met haar en hem, volg ik hun pad. En wat blijkt? Zij snellen beiden voort!
Hij voelt zich enorm gesteund door haar. Er is pijn en vreugde. Drie maanden na haar overlijden vertelt hij mij dat er een nieuwe lief is. Hij is in staat om te rouwen én te bouwen.

Haar 57-jarige echtgenoot is plotseling niet meer wakker geworden. Er was geen aanleiding, geen waarschuwing. Het is een mokerslag. Alles in haar schreeuwt "nee!" Elke dag is een gevecht. Ze voelt de intense verwevenheid met hem. Iedere handeling en gedachte verwijst naar hem. Ze heeft het gevoel dat hij een groot deel van haar heeft meegenomen. De omgeving probeert uit te vinden hoe te reageren, maar het lijkt allemaal niet te passen.
Zijn definitieve afwezigheid  heeft een gat in haar geslagen. Zij stopt dit gat met draden van pijn. Toch zegt ze: "ik weet dat het uiteindelijk goed met mij komt."

Ik heb een diepe bewondering voor de veerkracht die mensen tonen na het overlijden van een dierbare. Er komt een enorme kracht vrij die mensen doet voortgaan, ook al zijn er intense gevoelens en is er diepe pijn. Wij, aan de zijkant, kunnen niet bevroeden wat er in de ander omgaat en wat hem drijft.
Het enige dat we kunnen doen is liefdevol aanwezig zijn voor de ander. Er is geen remedie tegen rouw. Maar liefde helpt.